ΤΟ ΠΑΣΧΑ—η «βασίλισσα των εορτών»! φέστουμ φεστόρουμ!—λέγεται ότι γιορτάζει την ανάσταση του Χριστού. Αλλά τι είχε να πει ο Ιησούς σχετικά με την τήρηση της επετείου της ανάστασής του; Μας έδωσαν οι απόστολοι την εντολή να τη γιορτάζουμε; Είναι ο εορτασμός του Πάσχα θεόδοτη εντολή ή ανθρωποποίητη παράδοση; Μπορείτε εύκολα να βρείτε απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα εξετάζοντας δύο πηγές πληροφοριών—την ιστορία και την Αγία Γραφή.

Πρώτα-πρώτα, τι έχει να πει η ιστορία; Ο ιστορικός Σωκράτης ο Σχολαστικός έγραψε τον πέμπτο αιώνα Κ.Χ. την Εκκλησιαστική Ιστορία του, όπου δήλωσε τα εξής: «Μου φαίνεται ότι η γιορτή του Πάσχα εισάχθηκε στην εκκλησία από κάποια παλιά συνήθεια, κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο καθιερώθηκαν και πολλά άλλα έθιμα».

Το βιβλίο Τα Περίεργα των Δημοφιλών Εθίμων (Curiosities of Popular Customs) εξηγεί ότι ήταν τακτική της «Εκκλησίας να προσδίδει Χριστιανική σημασία σ’ εκείνες τις υπάρχουσες ειδωλολατρικές τελετές που δεν μπορούσαν να ξεριζωθούν. Στην περίπτωση του Πάσχα η μετατροπή ήταν ιδιαίτερα εύκολη. Η χαρά για τον ανατέλλοντα φυσικό ήλιο και την αφύπνιση της φύσης από το χειμερινό θάνατο έγινε χαρά για τον ανατέλλοντα Ήλιο της δικαιοσύνης, με την ανάσταση του Χριστού από τον τάφο. Μερικές από τις ειδωλολατρικές γιορτές οι οποίες λάβαιναν χώρα γύρω στην 1η Μαΐου μετατέθηκαν επίσης χρονικά έτσι ώστε να συμπίπτουν με τον εορτασμό του Πάσχα. Πολλά καινούρια χαρακτηριστικά προστέθηκαν».

Στο βιβλίο του Γιορτές (Celebrations), ο Ρόμπερτ Τζ. Μάιερς συμφωνεί λέγοντας ότι «πολλές από τις ειδωλολατρικές τελετές αναγέννησης, που γιορτάζονταν κατά την εαρινή ισημερία, έγιναν μέρος αυτής της γιορτής». Οι προηγούμενες δηλώσεις υποστηρίζονται από τη Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica), η οποία λέει: «Όπως με τα Χριστούγεννα, έτσι και με το Πάσχα τα δημοφιλή έθιμα αντανακλούν πολλά αρχαία ειδωλολατρικά έθιμα που επιβίωσαν—και τα οποία, στην προκειμένη περίπτωση, συνδέονται με τις ανοιξιάτικες τελετές γονιμότητας, όπως το σύμβολο του πασχαλινού αβγού και του πασχαλινού λαγού ή κουνελιού».

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το Πάσχα έτσι όπως γιορτάζεται σήμερα είναι γεμάτο ειδωλολατρικές τελετές και ειδωλολατρικά έθιμα. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι ο εορτασμός του Πάσχα δεν έχει καμιά σχέση με μερικά γεγονότα της Αγίας Γραφής.

Για παράδειγμα, λέγεται ότι το Πάσχα είναι διάδοχος του Ιουδαϊκού Πάσχα, το οποίο αποτελεί γεγονός της Αγίας Γραφής. Το βιβλίο Τα Περίεργα των Δημοφιλών Εθίμων μάς αναφέρει ότι «στην πρώτη Εκκλησία το Πάσχα συνέπιπτε χρονικά με το Ιουδαϊκό Πάσχα, δεδομένου ότι και οι δυο γιορτές έχουν στην πραγματικότητα την ίδια ρίζα». Δεν μας εκπλήσσει λοιπόν το ότι, εκτός της ελληνικής, σε αρκετές γλώσσες, όπως στη γαλλική, στην ισπανική, στην ιταλική και σε άλλες, το όνομα και των δύο αυτών γιορτών είναι ίδιο ή παρόμοιο.

Ωστόσο, οι πρώτοι Χριστιανοί δεν τελούσαν κάποια ετήσια γιορτή ως μια εκχριστιανισμένη μορφή του Ιουδαϊκού Πάσχα. Το Λεξικό Άμπινγκντον των Ζωντανών Θρησκειών (Abingdon Dictionary of Living Religions) αναφέρει σε σχέση με το Πάσχα: «Στην πραγματικότητα, η γιορτή ήταν αρχικά η επέτειος (14 Νισάν, σύμφωνα με το ιουδαϊκό σεληνιακό ημερολόγιο) της σταύρωσης του Ιησού».

Η Αγία Γραφή μάς λέει ότι, το βράδυ πριν από το θάνατό του, ο Ιησούς συναντήθηκε με τους μαθητές του σ’ ένα μεγάλο δωμάτιο για να γιορτάσουν το Ιουδαϊκό Πάσχα. (Μάρκος 14:12-16) Έπειτα απ’ αυτό το τελευταίο Πάσχα το οποίο γιόρτασε ως Ιουδαίος, ο Ιησούς θέσπισε εκείνο που είναι γνωστό ως το Δείπνο του Κυρίου. Κατόπιν έδωσε στους μαθητές του την εξής εντολή: «Τούτο κάμνετε εις την ιδικήν μου ανάμνησιν».—Λουκάς 22:19.

Αυτό το Δείπνο του Κυρίου, το οποίο θα έπρεπε να γιορτάζεται μια φορά το χρόνο, θα τηρούνταν σε ανάμνηση του θανάτου του Ιησού. Ο απόστολος Παύλος είπε αναφορικά μ’ αυτή την επέτειο: «Οσάκις αν τρώγητε τον άρτον τούτον και πίνητε το ποτήριον τούτο, τον θάνατον του Κυρίου καταγγέλλετε».—1 Κορινθίους 11:25, 26.

Υπακούοντας σ’ αυτή τη Γραφική προσταγή, οι αληθινοί Χριστιανοί τηρούσαν αυτή τη γιορτή κάθε χρόνο στις 14 Νισάν. Ωστόσο, με τον καιρό, οι άνθρωποι άρχισαν να γιορτάζουν και την ανάσταση του Ιησού. Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα εξηγεί ότι οι «πρώτοι Χριστιανοί γιόρταζαν το Πάσχα του Κυρίου ταυτόχρονα με τους Ιουδαίους, την πρώτη νύχτα που είχε πανσέληνο (του Πάσχα), τον πρώτο μήνα της άνοιξης (14-15 Νισάν). Από τα μέσα του 2ου αιώνα, οι περισσότερες εκκλησίες είχαν ήδη μεταθέσει αυτόν τον εορτασμό στην Κυριακή μετά την εβραϊκή γιορτή».

Το βιβλίο Εποχιακές Εορτές και Εορταστικές Εκδηλώσεις (Seasonal Feasts and Festivals) λέει: «Προφανώς, ο χωριστός εορτασμός της Μεγάλης Παρασκευής και της Ημέρας του Πάσχα δεν άρχισε παρά μόνο προς τα τέλη του τέταρτου αιώνα στην Ιερουσαλήμ».

Ορισμένοι λόγιοι πιστεύουν ότι, εξαιτίας της αυξανόμενης εχθρότητας μεταξύ των καθ’ ομολογία Χριστιανών και των Εβραίων, μερικοί από τους ηγέτες του Χριστιανικού κόσμου δεν ήθελαν να συμπίπτει η πιο σημαντική γιορτή τους με την πιο σημαντική εβραϊκή γιορτή. Αυτή η στάση οδήγησε σε μια αλλαγή. Με τον καιρό, το μεγαλύτερο μέρος του Χριστιανικού κόσμου άρχισε να γιορτάζει την ανάσταση του Ιησού την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθούσε την εαρινή ισημερία και την καθιέρωσε ως τον πιο σημαντικό θρησκευτικό εορτασμό του. Στην πραγματικότητα, έθεσαν σε δεύτερη μοίρα τον εορτασμό του θανάτου του Ιησού.

Σύμφωνα μ’ αυτές τις πηγές, λοιπόν, το Πάσχα του Χριστιανικού κόσμου ουσιαστικά σφετερίζεται την αρχική επέτειο του θανάτου του Ιησού.

Τι έχει να πει η Αγία Γραφή σχετικά με το Πάσχα; Φυσικά, οι Γραφές παρέχουν άφθονες μαρτυρίες για το γεγονός ότι ο Ιησούς αναστήθηκε. Η ανάσταση του Χριστού αποτελεί βασικό δόγμα της αληθινής Χριστιανοσύνης. Ο απόστολος Παύλος σαφώς το πίστευε αυτό. Ο ίδιος είπε: «Αν ο Χριστός δεν ανέστη, μάταιον άρα είναι το κήρυγμα ημών, ματαία δε και η πίστις σας [μας, ΜΝΚ]. Αλλ’ εάν ο Χριστός δεν ανέστη, ματαία η πίστις σας· έτι είσθε εν ταις αμαρτίαις υμών».—1 Κορινθίους 15:14, 17.

Παρ’ όλα αυτά, πουθενά η Αγία Γραφή δεν κάνει κάποια νύξη για έναν ετήσιο εορτασμό της ανάστασης του Ιησού. Ο ιστορικός Σωκράτης ο Σχολαστικός παραδέχτηκε: «Ο Σωτήρας και οι απόστολοί του δεν μας έχουν δεσμεύσει με κάποιο νόμο να τηρούμε αυτή τη γιορτή: ούτε υπάρχει στην Καινή Διαθήκη καμιά απειλή ποινής, τιμωρίας ή κατάρας για την παράλειψη της τήρησής της». Πιο πρόσφατα το περιοδικό Ο Χριστιανικός Αιώνας (The Christian Century) δήλωσε σ’ ένα άρθρο του για το Πάσχα: ‘Οι πρώτοι Χριστιανοί άρχισαν να γιορτάζουν την ανάσταση το δεύτερο αιώνα’. Το Πάσχα, λοιπόν, εισάχθηκε πολύ μετά το θάνατο όλων των αποστόλων και μετά τη συμπλήρωση της Αγίας Γραφής. Δεν είναι μυστικό ότι η παράδοση σχετικά με το Πάσχα είναι ανθρωποποίητη και όχι θεόδοτη.

Ωστόσο, μερικοί μπορεί να ρωτήσουν: ‘Τι το εσφαλμένο υπάρχει στο να τηρούμε την επέτειο της ανάστασης του Ιησού;’ Πράγματι, η Αγία Γραφή δεν απαιτεί από τους Χριστιανούς να γιορτάζουν το Πάσχα. Αλλά υπάρχει τίποτα στην Αγία Γραφή που να απαγορεύει τον εορτασμό του;

Ομολογουμένως, δεν υπάρχει συγκεκριμένη απαγόρευση μέσα στην Αγία Γραφή αναφορικά με τον εορτασμό της ανάστασης του Ιησού. Ωστόσο, η Αγία Γραφή προειδοποιεί τους Χριστιανούς να φυλάγονται από τη νόθευση της αγνής λατρείας με ανθρωποποίητες παραδόσεις. Αυτό θα εφαρμοζόταν ιδιαίτερα σε μια παράδοση όπως το Πάσχα, που είναι συνυφασμένη με ειδωλολατρικά έθιμα και αρχαίες τελετές ψεύτικων θρησκειών.

Στον πρόλογο του βιβλίου του για το Πάσχα—ένα βιβλίο 123 σελίδων—ο Άλαν Γ. Γουάτς δήλωσε: «Η ολοκληρωμένη ιστορία του Πάσχα είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο κράμα ιστορίας και μυθολογίας—και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε το δύσκολο έργο της διάκρισης μεταξύ των δύο ξεπερνάει κατά πολύ τις δυνατότητες ενός μικρού βιβλίου». Δεδομένου ότι έτσι έχουν τα πράγματα με το Πάσχα, θα δεχόταν ο Θεός τη λατρεία μας αν αυτή συμπεριλάμβανε ένα τέτοιο κράμα ειδωλολατρικών εθίμων; Όχι. Ο Θεός δέχεται μόνο την ‘καθαρή και αμίαντη θρησκεία’. Και αυτό σημαίνει να ‘φυλάμε τον εαυτό μας αμόλυντο από τον κόσμο’, πράγμα που θα περιλάμβανε και τα κοσμικά έθιμα τα οποία σχετίζονται με το Πάσχα.—Ιακώβου 1:27.

Ο απόστολος Παύλος προειδοποίησε τους Χριστιανούς να φυλάγονται από την εισαγωγή ανθρωποποίητων παραδόσεων μέσα στην εκκλησία, όταν είπε: «Βλέπετε μη σας εξαπατήση τις δια της φιλοσοφίας και της ματαίας απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου και ουχί κατά Χριστόν».—Κολοσσαείς 2:8.

Ο ίδιος ο Ιησούς μίλησε κατά των Ιουδαϊκών παραδόσεων που διέστρεφαν τις Γραφικές αλήθειες και νόθευαν την αληθινή λατρεία. Στα εδάφια Μάρκος 7:6-8 βρίσκονται καταγραμμένα τα λόγια του Ιησού προς τους θρησκευτικούς ηγέτες των ημερών του: «Καλώς προεφήτευσεν ο Ησαΐας περί υμών των υποκριτών, ως είναι γεγραμμένον· Ούτος ο λαός δια των χειλέων με τιμά, η δε καρδία αυτών μακράν απέχει απ’ εμού. Εις μάτην δε με σέβονται, διδάσκοντες διδασκαλίας εντάλματα ανθρώπων. Διότι αφήσαντες την εντολήν του Θεού, κρατείτε την παράδοσιν των ανθρώπων».

Στα εδάφια 2 Κορινθίους 6:14-17, η Αγία Γραφή μάς προειδοποιεί: ‘Μη ομοζυγείτε με τους απίστους· διότι τίνα μετοχήν έχει η δικαιοσύνη με την ανομίαν; τίνα δε κοινωνίαν το φως προς το σκότος; Τίνα δε συμφωνίαν ο Χριστός με τον Βελίαλ; ή τίνα μερίδα ο πιστός με τον άπιστον; . . . Δια τούτο. Εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αποχωρίσθητε, λέγει Ιεχωβά, και μη εγγίσητε ακάθαρτον’.

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τις Γραφικές διδασκαλίες, η διευθέτηση για τη σωτηρία μας περιλαμβάνει τη θυσία της τέλειας ζωής του Ιησού, την ανάστασή του και την παρουσίαση της αξίας της θυσίας του στον Θεό στον ουρανό. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι σημαντικά. (Εβραίους 7:25· 9:11-14) Ο Ιησούς έδωσε εντολή στους ακολούθους του να γιορτάζουν την επέτειο του θανάτου του. Είναι το μόνο γεγονός την ανάμνηση του οποίου οι Χριστιανοί έχουν λάβει Γραφική εντολή να τηρούν.

Φέτος, εκατομμύρια Μάρτυρες του Ιεχωβά συγκεντρωθηκαν μετά τη δύση του ήλιου στις 5 Απριλίου (14 Νισάν) 2012, και τήρησαν την ανάμνηση του θανάτου του Ιησού.

Ο εορτασμός περιλάμβανε μια διάλεξη που εξήγεισε τη σημασία του θυσιαστικού θανάτου του Χριστού. Μας βοηθησε να εκτιμήσουμε το βαθμό της αγάπης του Ιεχωβά Θεού για το ανθρώπινο γένος, την οποία έδειξε προσφέροντας τον μονογενή του Γιο ώστε εσείς να μπορέσετε να απολαύσετε την προοπτική της αιώνιας ζωής.

▪ «Η λέξη αυτή, η οποία χρησιμοποιείται μόνο από τους αγγλόφωνους και γερμανόφωνους λαούς, προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το όνομα μιας θεότητας των ειδωλολατρών Σαξόνων, της θεάς Όσταρα, Όστερ ή Ίστερ. Αυτή ήταν η προσωποποίηση της Ανατολής, του πρωινού, της άνοιξης».—Τα Περίεργα των Δημοφιλών Εθίμων, του Γουίλιαμ Σ. Γουόλς.

▪ «Ένας Άγγλος χρονογράφος των παλαιών χρόνων, ο Αιδέσιμος Βέδας, μας λέει ότι η λέξη ‘Ίστερ’ ήταν αρχικά το όνομα μιας αγγλοσαξονικής θεότητας της αυγής, γνωστής με το όνομα Όστερ ή Όσταρα, η κύρια γιορτή της οποίας τηρούνταν την εαρινή ισημερία. Η μαρτυρία του Βέδα είναι η μοναδική που έχουμε, επειδή πουθενά αλλού δεν γίνεται μνεία για μια τέτοια θεότητα· είναι όμως απίθανο ότι ο Βέδας, ο οποίος ήταν αφοσιωμένος Χριστιανός, θα έμπαινε στον κόπο να επινοήσει μια ιστορία περί ειδωλολατρικής προέλευσης του Πάσχα. Αλλά ανεξάρτητα από το αν υπήρξε κάποτε μια τέτοια θεότητα, το πιθανότερο, απ’ ό,τι φαίνεται, είναι πως ιστορικά υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ της λέξης ‘Ίστερ’ και της λέξης ‘Ιστ’ [Ανατολή]».—Πάσχα—Η Ιστορία του και η Σημασία του (Easter—Its Story and Meaning), του Άλαν Γ. Γουάτς.

▪ «Ρίζα του όρου ο οποίος χρησιμοποιείται για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού θεωρείται κατά γενική παραδοχή η αγγλοσαξονική Ίστερ, θεότητα της άνοιξης. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες του Κνόουμπλοχ . . . φέρνουν στο προσκήνιο μια άλλη εξήγηση».—Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (New Catholic Encyclopedia).

▪ «Το αγγλικό όνομα Ίστερ, όπως και το γερμανικό Όστερν, πιθανότατα πηγάζει από το Όουστουρ, τη σκανδιναβική λέξη για την εποχή της άνοιξης, και όχι από το Όστερ, το όνομα της αγγλοσαξονικής θεότητας».—Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας (The Encyclopedia of Religion).