Το φράγμα που κατασκευάστηκε στην διασταύρωση των ποταμών Χαράδρου και Βαρνάβα δημιούργησε την τεχνητή λίμνη του Μαραθώνα.
Το φράγμα κατασκευάστηκε μέσα σε μια τριετία από το 1926 έως το 1929 για να καλύψει τις ανάγκες της πρωτεύουσας σε νερό.
Η περιοχή της Αττικής υπέφερε από την έλλειψη νερού από την αρχαιότητα. Η λειψυδρία που βασάνιζε από τότε τους κατοίκους, εξηγείται από το μύθο για την ονομασία της πόλης των Αθηνών, που θέλει τον Ποσειδώνα και την Αθηνά να μονομαχούν για το όνομα της πόλης.
Το νερό που προσέφερε ο Ποσειδώνας σαν δώρο για την πόλη δεν εντυπωσίασε τους υπόλοιπους Θεούς- κριτές της μονομαχίας, οι οποίοι χάρισαν τη νίκη στη θεά Αθηνά και την ελιά που επέλεξε να δωρίσει στην πόλη.
Ο θυμός του Ποσειδώνα για την υποτίμηση του πολύτιμου δώρου κυνηγάει από τότε τους κατοίκους της πόλης που υπέφεραν από έλλειψη νερού. Οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου ανάλογα με τα μέσα κάθε εποχής, έκαναν κατά καιρούς διάφορες προσπάθειες για να εξασφαλίσουν νερό…
Στο άκουσμα της φωνής του νερουλά, οι νοικοκυρές έτρεχαν να προμηθευτούν λίγο νερό…
Στην αρχαιότητα, η λειψυδρία ανάγκασε τον νομοθέτη Σόλωνα να θεσπίσει ειδικό νόμο για την κατανάλωση νερού, που διατήρησε και αργότερα ο Πεισίστρατος.
Μάλιστα, για την τήρηση του νόμου είχε θεσπιστεί ειδική επιτροπή που επέβαλε πρόστιμα στους υπερκαταλανωτές.
Οι Αθηναίοι κατασκεύασαν υδραγωγεία, πηγάδια, δημόσιες βρύσες, δημιούργησαν ακόμα και το επάγγελμα του νερουλά στη σύγχρονη εποχή, που γυρνούσε στις γειτονιές και πουλούσε νερό….
Οι προσπάθειες αυτές έλυναν μόνο παροδικά το πρόβλημα και όταν μετά τη μικρασιατική καταστροφή ο πληθυσμός της Αττικής πολλαπλασιάστηκε, η ανάγκη για υδροδότηση της περιοχής έγινε επιτακτική.
Η σύμβαση που υπογράφτηκε το 1925 μεταξύ του ελληνικού δημοσίου, της αμερικανικής εταιρίας ΟΥΛΕΝ και της Τράπεζας των Αθηνών για χρηματοδότηση υδροδοτικών έργων, ήταν το πρώτο βήμα για να ξεδιψάσει η Αττική. Τότε δημιουργήθηκε και η Ελληνική Εταιρία Υδάτων με κύρια αρμοδιότητά της την εποπτεία των έργων. Το μεγαλύτερο από τα έργα αυτά ήταν το φράγμα του Μαραθώνα.
Η κατασκευή του φράγματος που ξεδίψασε την Αττική
Τρία χρόνια χρειάστηκαν (1926-1929) για να ανεγερθεί το φράγμα του Μαραθώνα το οποίο δημιούργησε την ομώνυμη τεχνητή λίμνη στη συμβολή των χειμάρρων Χαράδρου και Βαρνάβα.
Η κατασκευή του τοξωτού φράγματος απασχόλησε σχεδόν 2.000 άτομα στα οποία είχε παραχωρηθεί δωρεάν στέγαση και σίτιση. Τα μέσα της εποχής δεν επέτρεπαν στους εργάτες να επιστρέφουν καθημερινά στα σπίτια τους στην Αθήνα κι έτσι παρέμειναν στην περιοχή του Μαραθώνα, μέχρι την ολοκλήρωση του έργου….
Η επένδυσή του φράγματος εξ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο, όμοιο με αυτό του Παρθενώνα, είναι παγκόσμια αποκλειστικότητα….
Μάλιστα, για την επεξεργασία του μαρμάρου επιστρατεύτηκαν χιλιάδες γυναίκες που δούλευαν νυχθημερόν. Για την ολοκλήρωση του έργου κατασκευάστηκε μια σήραγγα μήκους 13,4 χιλιομέτρων μέσω της οποίας θα μεταφέρονταν το νερό από το Μαραθώνα στην Αθήνα.
Η σήραγγα αυτή είναι γνωστή ως σήραγγα του Μπογιατίου και κατέληγε στη σημερινή περιοχή του Αγίου Στεφάνου και της Άνοιξης. Για τη διάνοιξη της σήραγγας εργάστηκαν περίπου 450 άτομα. Προκειμένου να υδροδοτείται σωστά η σήραγγα, κατασκευάστηκε ένας μαρμάρινος πύργος, που έλεγχε μέσω ειδικών βανών, την τροφοδοσία της σήραγγας με νερό.
Όταν το έργο ήταν έτοιμο, ο Ελευθέριος Βενιζέλος μετρούσε ήδη ένα χρόνο ως πρωθυπουργός της Ελλάδας, αφού είχε κερδίσει με το κόμμα των Φιλελευθέρων τις εκλογές της 19ης Αυγούστου του 1928.
Από τα εγκαίνια του φράγματος
Έτσι στις 20 Οκτωβρίου 1928 παρουσία και του προέδρου της δημοκρατίας Ναύαρχου Κουντουριώτη, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινίασε το μεγάλο αυτό έργο και «ξεδίψασε» την Αττική….
Ο αρχαιοελληνικός ναός στα θεμέλια του φράγματος του Μαραθώνα. «Ξορκίζει» την λειψυδρία και είναι αντίγραφο των ναού των Αθηναίων στους Δελφούς…
Λίγο πριν ολοκληρωθεί το φράγμα, στήθηκε στη βάση του ένα αρχαιοελληνικό μνημείο.
Ο ναός που υπάρχει μέχρι σήμερα είναι αντίγραφο του ναού που έχτισαν οι Αθηναίοι στους Δελφούς μετά τη νίκη τους στη Μάχη του Μαραθώνα και συμβολίζει τη νίκη των σύγχρονων Αθηναίων στη μάχη με τη λειψυδρία….
Το μνημείο στο φράγμα του Μαραθώνα από πεντελικό μάρμαρο…
Η κατασκευή του τοξωτού φράγματος ξεκίνησε το 1926 και απασχόλησε σχεδόν 2.000 ανθρώπους που διέμεναν στην περιοχή μέχρι την ολοκλήρωση του έργου. Για αυτό το σκοπό τους είχε παραχωρηθεί δωρεάν στέγαση και σίτιση.
Αυτοί οι εργάτες έκτισαν με πεντελικό μάρμαρο και τον μικρό αυτό ναό ακριβώς πίσω από τα τεράστια τείχη του φράγματος. …
Σχεδόν 500 εργάτες δούλευαν πυρετωδώς και το 1929 ήταν όλα έτοιμα για να γεμίσει με νερό ο ταμιευτήρας. Η τεχνητή λίμνη χωρά 41 εκατομ. κυβικά μέτρα, έχει μεγαλύτερο βάθος 54 μέτρα και εμβαδόν περίπου 2,5 τ.χλμ
Μάλιστα η ανθρώπινη αυτή παρέμβαση στη φύση προκάλεσε αρκετούς σεισμούς λόγω του όγκου νερού που συγκεντρώθηκε απότομα.
Το φράγμα έχει ύψος 54 μ., μήκος 285 μ., πλάτος στην κορυφή 4,5 μ. και στη βάση 28 μ., και επενδύθηκε με πεντελικό μάρμαρο. Στη βάση του τοποθετήθηκε ένα αντίγραφο του Θησαυρού των Αθηνών
Για την ολοκλήρωση του έργου κατασκευάστηκε μια σήραγγα μήκους 13,4 χιλιομέτρων, μέσω της οποίας θα μεταφερόταν το νερό από το Μαραθώνα στην Αθήνα. Μάλιστα, για να υδροδοτείται σωστά η σήραγγα κατασκευάστηκε ένας μαρμάρινος πύργος, που έλεγχε μέσω ειδικών βανών την τροφοδοσία της σήραγγας με νερό….
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη…
Τα μαρμάρινα σκαλοπάτια του φράγματος χρησιμοποιήθηκαν σαν σκηνικό στην κινηματογραφική ταινία «Υπολοχαγός Νατάσα» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Στη συγκεκριμένη σκηνή σκοτώνεται ο Ορέστης (Παπαμιχαήλ)….
Για 30 χρόνια η Αθήνα έπαιρνε νερό από την λίμνη του Μαραθώνα μέχρι που η υδροδότηση έγινε από την επίσης τεχνητή λίμνη Υλίκη.
