Ο εκφοβισμός είναι τρόπος συμπεριφοράς που μαθαίνεται, και οτιδήποτε μαθαίνεται μπορεί και να απαλειφθεί από το μυαλό”.—Δρ Κ. Σάλι Μέρφι.
ΚΑΙ ο θύτης και το θύμα χρειάζονται βοήθεια. Ο θύτης χρειάζεται να μάθει να συμπεριφέρεται στους άλλους χωρίς να κάνει κατάχρηση δύναμης. Το δε θύμα του εκφοβισμού χρειάζεται μερικά πρακτικά μέσα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.
Συχνά, το άτομο που εκφοβίζει δεν ξέρει πώς να συμπεριφερθεί στους άλλους και δεν κατανοεί τα αισθήματα εκείνων τους οποίους τρομοκρατεί. Χρειάζεται στενή παρακολούθηση και εκπαίδευση σχετικά με το σωστό τρόπο επικοινωνίας. Το βιβλίο Λάβετε Μέτρα Κατά του Εκφοβισμού (Take Action Against Bullying) λέει: «Αν δεν μάθουν και δεν υιοθετήσουν καινούρια συμπεριφορά, τα άτομα που εκφοβίζουν συνεχίζουν αυτή την τακτική σε όλη τους τη ζωή. Εκφοβίζουν τους συντρόφους τους, τα παιδιά τους και πιθανότατα τους υφισταμένους τους στον εργασιακό τους χώρο».
Βοηθήστε τα να Μην Εκφοβίζουν Άλλους
Η εκπαίδευση των παιδιών από μικρά έτσι ώστε να είναι συμπονετικά μπορεί να τα αποτρέψει από το να γίνουν άτομα που εκφοβίζουν άλλους. Οι εκπαιδευτικοί σε μερικές χώρες ακολουθούν μια νέα μορφή εκπαίδευσης η οποία ονομάζεται εκπαίδευση στη συμπόνια. Αντικειμενικός σκοπός είναι να μάθουν οι μαθητές, ακόμη και από την ηλικία των πέντε ετών, να κατανοούν τα αισθήματα των άλλων και να δείχνουν καλοσύνη στους ανθρώπους. Αν και προς το παρόν υπάρχουν λίγα στατιστικά στοιχεία όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη επίδραση, τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα παιδιά που εκπαιδεύονται με αυτόν τον τρόπο είναι λιγότερο επιθετικά από εκείνα που δεν έχουν λάβει τέτοια εκπαίδευση.
Ως γονέας, δεν πρέπει να αφήνετε την ευθύνη αυτής της εκπαίδευσης αποκλειστικά σε κάποιο σχολικό πρόγραμμα. Αν δεν θέλετε να σκορπάει το παιδί σας το φόβο, πρέπει να το διδάξετε με τα λόγια και το παράδειγμά σας πώς να συμπεριφέρεται στους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Τι μπορεί να σας βοηθήσει; Πιθανώς, έχετε διαθέσιμη μια θαυμάσια αλλά υποτιμημένη πηγή εκπαίδευσης σε σχέση με αυτό—το Λόγο του Θεού, την Αγία Γραφή. Πώς μπορεί να βοηθήσει αυτή;
Πρώτα πρώτα, διδάσκει ξεκάθαρα πώς νιώθει ο Θεός για τον εκφοβισμό. Τον καταφρονεί! Η Γραφή λέει για τον Θεό: «Εκείνον που αγαπάει τη βία τον μισεί η ψυχή του». (Ψαλμός 11:5) Επίσης, ο Θεός δεν κλείνει τα μάτια του σε ό,τι συμβαίνει. Η Γραφή αναφέρει τα αισθήματα μεταμέλειας ή λύπης τα οποία ένιωθε ο Θεός για τους Ισραηλίτες όταν αυτοί υπέφεραν “από εκείνους που τους καταδυνάστευαν και εκείνους που τους καταπίεζαν”. (Κριτές 2:18) Σε πολλές περιπτώσεις ο Θεός τιμώρησε όσους έκαναν κατάχρηση δύναμης και εκφόβιζαν τους αδύναμους και ανυπεράσπιστους.—Έξοδος 22:22‐24.
Επίσης, η Γραφή περιέχει ίσως την πιο φημισμένη οδηγία που δόθηκε ποτέ όσον αφορά το πώς μπορούμε να δείχνουμε συμπόνια. Ο Ιησούς είπε: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς». (Ματθαίος 7:12) Η εκπαίδευση των παιδιών προκειμένου να αποδεχτούν αυτόν το Χρυσό Κανόνα—να τον αγαπούν και να ζουν σύμφωνα με αυτόν—δεν είναι εύκολο πράγμα. Χρειάζεται καλό παράδειγμα, επιμονή και σκληρή προσπάθεια, ιδιαίτερα εφόσον τα μικρά παιδιά είναι εκ φύσεως εγωκεντρικά. Αλλά όλη αυτή η προσπάθεια αξίζει τον κόπο. Αν τα παιδιά σας μάθουν να είναι καλοσυνάτα και συμπονετικά θα θεωρούν αποκρουστική την ιδέα και μόνο του εκφοβισμού.
Βοήθεια για τα Θύματα
Τα θύματα του εκφοβισμού, ιδιαίτερα οι νέοι, αντιμετωπίζουν μια δυσκολία—να διατηρήσουν την ισορροπία τους κάτω από πίεση. Όταν κάποιος σας εκφοβίζει, πιθανότατα επιθυμεί να σας κάνει να χάσετε τη συναισθηματική σας ισορροπία. Ελπίζει ότι θα καταφύγετε σε ακραίες εκδηλώσεις θυμού ή ότι θα τρομοκρατηθείτε. Αν χάσετε την ψυχραιμία σας ή ξεσπάσετε σε κλάματα και δείξετε ότι πληγωθήκατε ή φοβηθήκατε, τότε πετυχαίνει το σκοπό του. Έτσι λοιπόν, ίσως προσπαθήσει να προκαλέσει την ίδια αντίδραση ξανά και ξανά.
Τι μπορείτε να κάνετε; Εξετάστε τις ακόλουθες εισηγήσεις. Έχουν γραφτεί κυρίως έχοντας υπόψη τους νέους, αλλά οι αρχές θα μπορούσαν επίσης να εφαρμοστούν σε ενηλίκους που υφίστανται εκφοβισμό.
▪ Παραμείνετε ήρεμοι. Μην ενδίδετε στην οργή. Η Γραφή συμβουλεύει σοφά: «Άφησε το θυμό και απομακρύνσου από την οργή». (Ψαλμός 37:8) Όταν χάνετε την ψυχραιμία σας, επιτρέπετε στο άτομο που σας εκφοβίζει να σας ελέγχει και πιθανότατα θα κάνετε πράγματα για τα οποία θα μετανιώσετε.—Παροιμίες 25:28.
▪ Προσπαθήστε να βγάλετε από το μυαλό σας σκέψεις εκδίκησης. Η εκδίκηση συνήθως έχει αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Σε κάθε περίπτωση, η εκδίκηση δεν φέρνει αληθινή ικανοποίηση. Μια κοπέλα, την οποία χτύπησαν πέντε νεαρές όταν ήταν 16 χρονών, θυμάται: «Ήμουν αποφασισμένη να πάρω εκδίκηση. Με τη βοήθεια, λοιπόν, κάποιων φίλων μου, εκδικήθηκα δύο κοπέλες από αυτές που μου επιτέθηκαν». Με ποιο αποτέλεσμα; «Ένιωσα ένα κενό», λέει η ίδια. Μάλιστα, έπειτα από αυτό χειροτέρεψε και η δική της διαγωγή. Να θυμάστε τα σοφά λόγια της Γραφής: «Να μην ανταποδίδετε κακό αντί κακού σε κανέναν».—Ρωμαίους 12:17.
▪ Όταν τα πράγματα φαίνεται να οξύνονται, να φεύγετε αμέσως. Η Γραφή λέει: «Προτού ξεσπάσει ο καβγάς, σήκω και φύγε». (Παροιμίες 17:14) Γενικά, να προσπαθείτε να κρατάτε αποστάσεις από εκείνους που έχουν την τάση να εκφοβίζουν άλλους. Το εδάφιο Παροιμίες 22:3 αναφέρει: «Οξυδερκής είναι αυτός που βλέπει τη συμφορά και κρύβεται, αλλά οι άπειροι προχωρούν και πρέπει να υποστούν την ποινή».
▪ Αν ο εκφοβισμός επιμένει, ίσως χρειαστεί να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Επιλέξτε τη στιγμή που θα είστε ήρεμοι, κοιτάξτε το άτομο στα μάτια και μιλήστε με σταθερή, ήρεμη φωνή. Πείτε του ότι δεν σας αρέσει αυτό που κάνει—ότι δεν είναι αστείο και ότι προξενεί βλάβη. Μην καταφύγετε σε προσβολές ή προκλήσεις.—Παροιμίες 15:1.
▪ Μιλήστε σε κάποιον υπεύθυνο, στοργικό ενήλικο σχετικά με το ζήτημα. Αναφερθείτε συγκεκριμένα στο πρόβλημα και ζητήστε βοήθεια για να χειριστείτε την κατάσταση. Να κάνετε το ίδιο όταν προσεύχεστε στον Θεό, και αυτό μπορεί να είναι μια θαυμάσια πηγή βοήθειας και ανακούφισης.—1 Θεσσαλονικείς 5:17.
▪ Να θυμάστε ότι έχετε αξία ως άτομο. Εκείνος που σας εκφοβίζει μπορεί να θέλει να πιστεύετε ότι δεν είστε σημαντικοί, ότι σας αξίζει η άσχημη συμπεριφορά. Αλλά δεν είναι αυτός ο κριτής σας. Κριτής είναι ο Θεός, και εκείνος ψάχνει να βρει το καλό στον καθένα μας. Αυτός που χάνει την αξία του καθώς καταφεύγει σε τέτοια συμπεριφορά είναι το άτομο που εκφοβίζει.
Γονείς—Προστατέψτε τα Παιδιά Σας
Οι γονείς μπορούν επίσης να αρχίσουν να προετοιμάζουν τα παιδιά τους όταν αυτά είναι μικρά προκειμένου να αντιμετωπίζουν σοφά τα άτομα που εκφοβίζουν άλλους. Για παράδειγμα, μπορούν να παίζουν παιχνίδια υπόδυσης ρόλων με τα παιδιά τους για να τους δείχνουν πώς μπορούν να αποπνέουν αυτοπεποίθηση.
Ακόμη και η στάση του σώματος—η ευθυτενής στάση—μπορεί να δώσει ένα έμμεσο μήνυμα το οποίο αποτρέπει μερικά άτομα που εκφοβίζουν άλλους. Η οπτική επαφή, τα χαλαρά χέρια και η σταθερή φωνή μπορεί να βοηθήσουν επίσης. Οι γονείς προτρέπονται να διδάσκουν το παιδί τους να φεύγει μακριά, να αποφεύγει τους παλικαράδες και να ζητάει βοήθεια από έναν έμπιστο ενήλικο, όπως είναι κάποιος δάσκαλος.
Η εξάλειψη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς ξεκινάει από την εκπαίδευση στην οικογένεια. Οι γονείς που είναι διαθέσιμοι όταν τους χρειάζονται τα παιδιά τους, ακούγοντας υπομονετικά και συμπονετικά τις ανησυχίες τους, ενσταλάζουν σε αυτά το αίσθημα ότι είναι επιθυμητά, ότι περιβάλλονται με υποστήριξη και αγάπη. Πολλοί ειδικοί που ασχολούνται με τα προβλήματα των γονέων και με αυτά που δημιουργούνται από τους συνομηλίκους προτρέπουν τους γονείς να μεταδίδουν στα παιδιά τους μια θετική άποψη για τον εαυτό τους. Μια τέτοια υγιής άποψη τα κάνει λιγότερο ελκυστικά ως πιθανούς στόχους στα μάτια των παλικαράδων.
Αλλά περιλαμβάνονται περισσότερα από την απλή συζήτηση. Κάθε μέλος της οικογένειας χρειάζεται να μάθει να αντιμετωπίζει τους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια και να καλλιεργεί συμπόνια. Επομένως, μην ανέχεστε οποιαδήποτε εκφοβιστική συμπεριφορά στο σπιτικό σας. Κάντε το σπίτι σας ασφαλές λιμάνι, στο οποίο επικρατεί σεβασμός και αγάπη.
Το Τέλος του Εκφοβισμού
«Ο άνθρωπος εξουσιάζει τον άνθρωπο προς βλάβη του». (Εκκλησιαστής 8:9) Με αυτόν τον τρόπο η Γραφή συνοψίζει την ανθρώπινη ιστορία. Πράγματι, ο εκφοβισμός επιφέρει δεινά στην ανθρωπότητα χιλιάδες χρόνια τώρα. Κάποιος Βιβλικός συγγραφέας είπε: «Εγώ επέστρεψα για να δω όλες τις πράξεις καταδυνάστευσης που γίνονται κάτω από τον ήλιο, και ορίστε! τα δάκρυα των καταδυναστευμένων, οι οποίοι όμως δεν είχαν παρηγορητή· και στο πλευρό εκείνων που τους καταδυνάστευαν υπήρχε δύναμη, και έτσι αυτοί δεν είχαν παρηγορητή».—Εκκλησιαστής 4:1.
Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι ο Θεός βλέπει κάθε είδους εκφοβισμό που λαβαίνει χώρα στον κόσμο και νιώθει συμπόνια για εκείνους που καταδυναστεύονται. Θα κάνει, όμως, ποτέ κάτι για αυτό; Ναι, θα κάνει! Παρατηρήστε την υπόσχεσή του, η οποία βρίσκεται στο εδάφιο Μιχαίας 4:4: «Θα κάθονται ο καθένας κάτω από το κλήμα του και κάτω από τη συκιά του, και δεν θα υπάρχει κανείς που να τους κάνει να τρέμουν· διότι το στόμα του Ιεχωβά των στρατευμάτων το είπε».
Φανταστείτε πώς θα είναι ο κόσμος όταν θα εκπληρωθεί αυτή η υπόσχεση. Δεν θα υπάρχει κανείς που να κάνει τους άλλους να τρέμουν από φόβο—δεν θα υπάρχουν άτομα με εκφοβιστική συμπεριφορά! Δεν είναι ελκυστικό αυτό; Αλλά ο Θεός δεν αρκέστηκε απλώς στο να υποσχεθεί ένα τέτοιο μέλλον. Τώρα, σε όλο τον κόσμο λαβαίνει χώρα ένα πολύ αποδοτικό πρόγραμμα Βιβλικής εκπαίδευσης. Αυτό το πρόγραμμα αποφέρει θετικά αποτελέσματα. Εκείνοι που συμμετέχουν σε αυτό διδάσκονται πώς να αλλάξουν τα πιο επιθετικά γνωρίσματα της προσωπικότητάς τους, να είναι ειρηνικοί μεταξύ τους και να φέρονται στους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια. (Εφεσίους 4:22‐24) Πολύ σύντομα, τα αποτελέσματα αυτής της έξοχης καθοδηγίας θα κατακλύσουν τη γη, και το πρόβλημα του εκφοβισμού δεν θα υπάρχει πια. Οι υποσχέσεις του Θεού οι οποίες έχουν καταγραφεί στη Γραφή θα είναι πραγματικότητα. Όλοι όσοι θα ζουν τότε θα απολαμβάνουν έναν κόσμο στον οποίο δεν θα υπάρχουν άτομα που εκφοβίζουν άλλους!
