Η ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ του ωκεανού είναι ήρεμη και γαλήνια. Ξαφνικά, γίνεται μια έκρηξις νερού και αφρού! Ένα μαύρο θηρίο 40 τόννων κάνει αυτό που φαίνεται σαν μια ανεπιτυχής εκτόξευσις για πέταγμα. Το πλάσμα διστάζει για μια στιγμή στο αποκορύφωμα του ανοδικού του πετάγματος. Έπειτα, μ’ ένα ηχηρό πλατάγισμα, εξαφανίζεται κάτω από την επιφάνεια του νερού.

Για μας, η εντύπωσις αυτή θα μείνη αξέχαστη. Είχαμε το προνόμιο να δούμε από κοντά ένα από τα μεγαλύτερα πλάσματα της γης, τη φάλαινα, ν’ ανυψώνεται πάνω από το νερό για να εισπνεύση αέρα.

Επί πολλές εκατοντάδες ετών ο άνθρωπος θαύμαζε τη φάλαινα, επειδή πίστευε κάποτε ότι οι εμφανίσεις της κοντά σε ακτές και παραλίες ήσαν οιωνοί που ανήγγελλαν μεγάλα γεγονότα. Ενώ οι δεισιδαιμονίες σχετικά με τη φάλαινα έχουν εξαφανισθή κατά πολύ, το δέος και η έκπληξις παραμένουν. Μια κοντινή ματιά στη μορφή και τις συνήθειες αυτού του γίγαντα θα δείξη το γιατί.

Τι Είναι η Φάλαινα;

Η φάλαινα δεν είναι ψάρι αλλά θηλαστικό, δηλαδή θερμόαιμο. Αναπνέει αέρα, θηλάζει τα μικρά της κι έχει ακόμη μερικές από τις εξωτερικές τρίχες που είναι τόσο χαρακτηριστικές στα θηλαστικά. Ωστόσο, η μόνη φορά που η φάλαινα ανεβαίνει στην επιφάνεια της θάλασσας είναι για να εκπνεύση μια στήλη ατμώδους εκπνοής, που είναι γνωστή ως φύσημα, και να εισπνεύση ζωογόνο αέρα.

Αντίθετα με άλλα θαλάσσια θηλαστικά, οι φάλαινες δεν μπορούν να περιφέρονται γύρω στις ακτές. Για μερικές από τις ‘μεγάλες φάλαινες’ το να βγουν στην ακτή ακόμη και προσωρινά σημαίνει βέβαιο θάνατο. Χωρίς το νερό που υποστηρίζει αυτόν τον γιγαντιαίο όγκο, τα πλευρά τους καταρρέουν και πεθαίνουν από ασφυξία.

Οι φάλαινες διαιρούνται σε δύο βασικές ομάδες: τις φάλαινες με μπαλένες (αντί για δόντια) και τις φάλαινες με δόντια. Ίσως η πιο γνωστή από την ομάδα των φαλαινών με μπαλένες είναι η γιγαντιαία γαλάζια φάλαινα, που έχει μήκος 30 περίπου μέτρων (100 π.) και ζυγίζει μέχρι 134 τόννους. Το βιβλίο Φάλαινες του Ε. Τζ. Σλίπερ, λέει ότι το βάρος της ισοδυναμεί με το βάρος τεσσάρων βροντόσαυρων ή 30 ελεφάντων ή 200 αγελάδων ή 1.600 ανθρώπων! Σίγουρα αυτός ο μονάρχης των θαλασσών είναι το μεγαλύτερο πλάσμα, ζωντανό ή νεκρό, που είναι, γνωστό ότι κινήθηκε ποτέ πάνω στον πλανήτη Γη.

Η μπαλένα είναι μια κεράτινη προεξοχή που πλαισιώνεται από φουντωτές σκληρές τρίχες που κρέμονται από την άνω σιαγόνα της φάλαινας. Είναι κατασκευασμένη από μια ουσία όμοια με τα μαλλιά και τα νύχια μας και συνεχώς αναπτύσσεται και φθείρεται. Μια σειρά αυτών των μακρών κωνικών μπαλενικών πλακών σε κάθε πλευρά του στόματος, δημιουργεί ένα μεγάλο κόσκινο που διαχωρίζει το πλαγκτόν το κύριο φαγητό αυτού του είδους της φάλαινας, από τις τεράστιες ποσότητες νερού.

Εξ άλλου, οι φάλαινες με δόντια δεν είναι εξοπλισμένες για να πιάνουν το μικροσκοπικό πλαγκτόν. Αντί γι’ αυτό, κυνηγούν κυρίως ψάρια, καλαμάρια και άλλα θαλάσσια θηλαστικά. Οι φάλαινες με δόντια κυμαίνονται σε μέγεθος από τα μήκους 1,2 μέτρου (4 ποδών) γουρουνόψαρα τα γνωστά δελφίνια και τις φάλαινες φονείς, μέχρι τη φάλαινα το μυστακοκήτος μήκους 18 μέτρων (60 ποδών).

Εκπληκτικές Ικανότητες

Στην αρχή φαινόταν ότι η ικανότητα κολυμβήσεως της φάλαινας ερχόταν σε αντίθεσι με τους φυσικούς νόμους. Πώς μπορεί ένα τέτοιο τεράστιο πλάσμα να οργώνη τον ωκεανό με ταχύτητες που συναγωνίζονται τις ταχύτητες ενός πυρηνικού υποβρυχίου; Οι έρευνες έδειξαν ότι, ανόμοια με το άκαμπτο υποβρύχιο, το σώμα της φάλαινας είναι εύκαμπτο. Ένα στρώμα ιχθυελαίου αποτρέπει την τριβή και ελαττώνει τους κραδασμούς στο ελάχιστο.

Ένα άλλο προσόν της φάλαινας είναι η ικανότητά της να παράγη μια σειρά θορύβων που κυμαίνονται από τριγμούς και σκουξίματα μέχρι γρυλλίσματα και διαπεραστικά σφυρίγματα. Η χρησιμότης αυτών των ήχων φαίνεται να είναι διπλή: Βοηθούν στο να κρατούνται μαζί οι οικογενειακές ομάδες ή κοπάδια φαλαινών, και είναι επίσης μια μορφή ηχητικού εντοπιστού, που δίνει τη δυνατότητα στη φάλαινα να εντοπίζη την τροφή και να «βλέπη» στο σκοτάδι.

Διαρκώς Κυνηγημένη

Τα γιγαντιαία σώματα των φαλαινών από παλιά θεωρούντο ως τεράστιες σακούλες «αγαθών». Αρχικά οι άνθρωποι κυνηγούσαν τη σάρκα της ως τροφή και το λίπος της για λάδι. Στις μέρες μας, οι άνθρωποι παράγουν από τα σώματα των φαλαινών είδη όπως υγρό για αυτόματες ταχύτητες, κεριά, λίπασμα, και μάλιστα ακόμη και κραγιόν.

Δεν είναι θετικά γνωστό ποιος άρχισε την επιχείρησι της φαλαινοθηρίας. Οι πρώτοι που την ανήγαγαν σε σοβαρή επιχείρησι προφανώς ήσαν οι Βάσκοι της παραλιακής Ισπανίας. Αργότερα, η Αγγλία και η Ολλανδία έγιναν οι μεγαλύτερες φαλαινοθηρικές χώρες. Έπειτα μπήκε στον αγώνα και η Αμερική με τη Νήσο Ναντάκετ στις ακτές του Ροντ Άιλαντ σαν βάσις ενός από τους μεγαλύτερους φαλαινοθηρικούς στόλους του κόσμου.

Ενώ οι μεγάλοι επαγγελματίες φαλαινοθήρες χρησιμοποιούν καμάκια με εκρηγνυόμενες κεφαλές, καθώς και άλλες φοβερά αποτελεσματικές μεθόδους για να πιάνουν και να θανατώνουν τα τεράστια θηλαστικά, υπάρχουν πάντοτε και πιο πρωτόγονοι τρόποι. Παραδείγματος χάριν, οι νησιώτες των Αλεουτών Νήσων επετίθεντο στις φάλαινες από μονόκανα, χρησιμοποιώντας δόρατα με δηλητηριώδεις αιχμές. Όταν οι Ινδιάνοι της Νοτίου Αμερικής πλεύριζαν μια φάλαινα, έβαζαν κάποιον να σκαρφαλώση πάνω στην πλάτη της και να μπήξη ένα ακονισμένο πάσσαλο στην οπή του φυσητήρα.

Πιθανώς η πιο ασυνήθιστη μέθοδος φαλαινοθηρίας χρησιμοποιήθηκε το 1929 σε μια βάσι του Ήντεν που είναι μια ήσυχη παράκτια πόλι στα νότια της Νέας Νοτίου Ουαλλίας στην Αυστραλία. Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, οι φαλαινοθήρες εκεί είχαν πράγματι μια σχολή με 100 περίπου εκπαιδευμένες φάλαινες-φονείς. Οι φάλαινες-μεγάπτεροι που επέστρεφαν από τους καλοκαιρινούς τους βοσκότοπους στην Ανταρκτική ωδηγούντο σαν αγέλη σ’ ένα κόλπο, από ένα πλήθος αυτών των εκπαιδευμένων φαλαινών-φονέων. Οι φάλαινες-φονείς απέκλειαν την είσοδο του κόλπου εμποδίζοντας τη διαφυγή. Μια άλλη ομάδα φαλαινών φονέων τσαλαβουτούσε ζωηρά μέχρι τη βάσι σε περίπτωσι που το φαλαινοθηρικό πλήρωμα δεν είχε παρακολουθήσει τις εξελίξεις ώστε να σπεύση.

Θα Επιβιώση η Φάλαινα;

Ποιο θα είναι το μέλλον της φάλαινας, θα εκλείψη;

Έχουν γίνει μερικές προσπάθειες για να εξασφαλισθή η επιβίωσις των φαλαινών. Η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (IWC) είναι ένα εθελοντικό σώμα που αποτελείται από εκπροσώπους 17 φαλαινοθηρικών εθνών. Από το 1946 η Επιτροπή έχει θεσπίσει απαγορεύσεις και ποσοστά στην αλιεία διαφόρων ειδών. Αλλά η αποτελεσματικότητά της και η συνέπειά της έχουν γίνει στόχος επιθέσεως από ομάδες, προστασίας περιβάλλοντος. Η IWC δεν ανταποκρίθηκε στην έκκλησι των Ηνωμένων Εθνών, των Ηνωμένων Πολιτειών και των ομάδων προστασίας του περιβάλλοντος για μια 10ετή πλήρη διακοπή της φαλαινοθηρίας. Γι’ αυτό τον λόγο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο την Επιτροπή είναι να υποστηρίζη τις φαλαινοθηρικές επιχειρήσεις παρά η επιβίωσις των φαλαινών.

Το αν οι προσπάθειες για να διατηρηθή ο πληθυσμός των φαλαινών θα επιτύχουν, μένει να το δούμε. Αλλά ενώ έχει δοθή από τον Θεό στους ανθρώπους το δικαίωμα να κυνηγούν ζώα για τροφή περιλαμβανόμενης και της φάλαινας, ο άνθρωπος πρέπει επίσης να θυμάται ότι αυτό δεν σημαίνει ότι έχει την άδεια να σφάζη τα ζώντα πλάσματα μέχρι του σημείου ν’ αφανίζωνται.—Γέν. 9:1-3.

*** g80 8/2 σ. 24-26 ***